Ehliyetsiz Sürücü Kaçtı, Teknoloji Yakalandı, Türkiye Trafik Denetiminde Yeni Dönem Başlıyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Kayseri’nin Kocasinan ilçesinde yaşanan olay, Türkiye’de trafik güvenliği konusundaki zafiyetleri yeniden gündeme taşıdı. Fevzi Çakmak Mahallesi Fuzuli Caddesi’nde polis ekiplerinin “dur” ihtarına uymayan ehliyetsiz sürücü G.P., kısa bir kovalamacanın ardından yakalandı. Yapılan sorgulamada sürücünün ehliyetsiz olduğu tespit edildi ve toplam 20.948 TL idari para cezası uygulandı. Araç, emniyet tarafından çekiciyle otoparka kaldırıldı.

Bu olay basit bir trafik ihlali gibi görünse de, Türkiye’de ehliyetsiz araç kullanma, dur ihtarına uymama, polis denetimlerinin caydırıcılığı ve trafik güvenliği politikalarının etkinliği açısından önemli teknik ve sistemsel sinyaller veriyor.

Teknik Altyapı ve Hukuki Analiz

Ehliyetsiz Araç Kullanma

Karayolları Trafik Kanunu (KTK) Madde 36’ya göre, sürücü belgesi olmayan kişilerin trafiğe çıkması kesin şekilde yasak. Bu ihlalin 2025 yılı itibarıyla karşılığı:

• 18.706 TL idari para cezası,

• Aracı kullandıran araç sahibine de aynı miktarda ceza,

• Aracın trafikten men edilmesi,

• Yediemin otoparkına çekilme işlemi.

Bu ceza sadece mali bir yaptırım değil; aynı zamanda trafik sigortası, araç tescili ve ehliyet sınıflandırma sistemleri açısından da teknik sonuçlar doğurur. Ehliyetsiz bir kişinin neden olduğu kaza, sigorta kapsamı dışında kalır — bu da mağdurların zararlarının doğrudan fail veya araç sahibi üzerinden tahsil edilmesine yol açar.

Dur İhtarına Uymama

Polisin dur ihtarına uymamak, yalnızca bir idari ihlal değil, aynı zamanda trafik güvenliği açısından riskli bir eylemdir.

• 2025 itibarıyla bu ihlalin cezası 2.167 TL’dir.

• İndirimli ödeme (15 gün içinde) tutarı 1.625 TL’ye düşer.

• İhlal sürücü belgesine 20 ceza puanı olarak işlenir.

• Kaçış sırasında kamu güvenliğini tehlikeye atan eylemler varsa, TCK 179/2 kapsamında adli suç sayılabilir.

Bu madde, teknik olarak “trafik görevlisinin ikazına uymama” tanımını içerir. Ancak uygulamada genellikle kaçış, kovalamaca, trafiği tehlikeye atma gibi ikincil davranışlarla birlikte değerlendirilir.

Denetim, İzleme, Caydırıcılık

Polis Takip Sistemleri ve Teknolojik Altyapı

Son yıllarda Emniyet Genel Müdürlüğü, trafik denetimlerinde plaka tanıma sistemleri (PTS), kent güvenlik yönetim sistemleri (KGYS) ve mobil radar birimleri kullanıyor. Kocasinan gibi geniş yerleşim alanlarında bu sistemler sayesinde araç kovalamaları kısa sürüyor.

Fevzi Çakmak bölgesi, Kayseri şehir içi trafiğinin yoğun akış noktalarından biri olduğu için, dur ihtarına uymama vakalarında kaçış mesafesi sınırlı. Bu da olayın kısa sürede sonuçlanmasını sağlamış olabilir.

Ehliyetsiz Sürücü Profili: Veri Perspektifi

Ulaştırma Bakanlığı 2024 verilerine göre:

• Türkiye genelinde yılda ortalama 68.000 ehliyetsiz sürücü vakası tespit ediliyor.

• Bunların %23’ü 18-25 yaş aralığında.

• %42’si ilk kez araç kullanma girişimi, %36’sı ise daha önce ceza almış mükerrer kişiler.

• Kayseri özelinde 2024’te ehliyetsiz sürüş ihlalleri %14 artış göstermiş durumda.

Bu veriler, cezaların mali olarak yüksek olmasına rağmen davranışsal caydırıcılığın düşük olduğunu gösteriyor.

2025 Trafik Cezaları ve İhlal Kapsamları

Bu tablo, olayın neden 20.948 TL ceza ile sonuçlandığını da açıklıyor. Ehliyetsiz sürüş (18.706 TL) + dur ihtarına uymama (2.167 TL) toplamda 20.873 TL yapıyor. Uygulamadaki küçük fark, yuvarlama veya işlem masraflarından kaynaklanıyor olabilir.

Türkiye Trafik Denetim Ekosistemi ve Kayseri Özelinde Uygulama

Denetim Stratejileri

Türkiye’de 2025 itibarıyla Emniyet Genel Müdürlüğü’nün trafik politikası üç ana eksen üzerine kurulu:

1. Akıllı denetim teknolojileri – KGYS, dronelar, sabit radar ve mobil ekip entegrasyonu.

2. Yapay zekâ destekli ihlal tespiti – Plaka tanıma, sürücü davranış analizi, hız tespiti.

3. Cezaların dijital tebliği ve anlık ödeme sistemi – e-Devlet ve Dijital Polis Uygulaması üzerinden entegrasyon.

Kayseri özelinde, trafik yoğunluğu şehir merkezinde sabah 07:30–09:00 ve akşam 17:00–19:00 aralığında zirve yapıyor. Bu nedenle mobil devriyeler özellikle Fevzi Çakmak, Mustafa Kemal Paşa ve Erkilet çevresinde konumlandırılıyor.

Yerel Dinamikler ve Risk Bölgeleri

• Kocasinan ilçesi, Kayseri’nin en geniş yüzölçümüne sahip bölgesi. Geniş cadde ağı nedeniyle kontrol noktası oluşturmak zor.

• Fevzi Çakmak Caddesi, sanayi bölgesine yakın olduğu için genellikle ticari araç ve genç sürücü yoğunluğu barındırıyor.

• Bu tip bölgelerde ehliyetsiz araç kullanımı ve kaçış vakaları Türkiye ortalamasının yaklaşık 1,4 katı seviyesinde.

Trafik Güvenliği 2025–2030 Arası

1. Elektronik Denetim Sistemlerinin Yaygınlaşması:
   
   2025 sonrası dönemde Türkiye genelinde 81 ilin tamamında plaka tanıma ve otomatik ceza kesim sistemleri entegre edilecek. Bu da manuel takibi büyük ölçüde azaltacak.

2. Davranışsal Caydırıcılığa Geçiş:
   
   Sadece para cezası değil, psikoteknik değerlendirme, zorunlu trafik eğitimi ve kamu hizmeti cezalarının devreye girmesi bekleniyor.

3. Ehliyetlendirme Reformu:
   
   2030’a kadar, ehliyet sınıflarının dijitalleştirilmesi ve araç ile ehliyet eşleşmesinin anlık kontrolü hedefleniyor. Bu sayede sahte ehliyet, sınıf uyumsuzluğu veya sürücü paylaşımı ihlalleri minimize edilecek.

4. Kayseri İçin Projeksiyon:
   
   Kocasinan ve Melikgazi’de 2026 itibarıyla akıllı denetim kavşakları kurulacak. Bu sistemlerle birlikte ehliyetsiz sürüş tespiti otomatik yapılabilecek. Şehrin trafik güvenliği endeksinin 2027’de %35 iyileşmesi öngörülüyor.

Tüketici ve Toplum Perspektifi

Kamuoyu araştırmalarına göre Türkiye’de sürücülerin %61’i cezaların yüksek ama adil olduğunu düşünüyor. Ancak aynı ankette, “ehliyetsiz araç kullanan biri yakalanmazsa bu ceza caydırıcı mı?” sorusuna %54 “hayır” yanıtı verilmiş.

Bu da denetimin sürekliliği ve görünürlüğünün, ceza miktarından daha önemli olduğunu ortaya koyuyor.

Toplumda, özellikle genç sürücüler arasında “ehliyet sonra alınır” yaklaşımı, maliyet ve zaman gerekçesiyle hâlâ yaygın. 2024 yılında Kayseri’de açılan sürücü kursu sayısı %28 arttı, ancak ehliyet alma oranı yalnızca %6 yükseldi. Bu da sürücü belgesi olmayan potansiyel kullanıcı kitlesinin büyüdüğünü gösteriyor.

Kocasinan’daki bu olay, bireysel bir ihlalin ötesinde sistemik bir sorunu temsil ediyor: ehliyetlendirme süreci, denetim yoğunluğu ve cezai sistemin etkileşimi.

Türkiye, trafik cezaları bakımından Avrupa’nın en yüksek 5 ülkesinden biri; ancak kaza oranı hâlâ AB ortalamasının üzerinde. Bu da ceza miktarının değil, uygulama etkinliğinin belirleyici olduğunu gösteriyor.

2025 ve sonrasında odak şu olmalı:

• Denetim teknolojilerini yaygınlaştırmak,

• Trafik bilincini erken yaşta geliştirmek,

• Ehliyetsiz sürüşe karşı “sıfır tolerans” politikasını istisnasız uygulamak.

Kısacası:

Kocasinan’daki bu 20.948 TL’lik ceza, yalnızca bir kişinin değil, Türkiye’nin trafik güvenliği kültürünün röntgenidir.

Para cezaları geçici, ama davranışsal dönüşüm kalıcıdır.